Layers of Fear – Angstaanjagend van basislaag tot vernis

Is het je ooit wel eens opgevallen dat de Mona Lisa je altijd aan lijkt te kijken? Veel portretten lijken dit effect te hebben en als je daar niet tegen kunt, heb ik een leuke game voor je gevonden, mits je echt angst wil ervaren. Ben jij zo’n koele kikker die claimt nergens meer van onder de indruk te zijn als het op horrorgames aankomt? Ook dan adviseer ik je vooral verder te lezen. Ikzelf behoorde namelijk tot de tweede categorie en ik leg de nadruk op behoorde. Layers of Fear bleek, na voltooiïng ervan, een game te zijn die ik nooit ofte nimmer meer aan ga raken, tenzij ik last heb van darmverstoppingen.

Mocht je totaal niet weten waar dit alles over gaat, Layers of Fear is een psychologische horrorgame pur sang en een absolute klassieker in wording. Je zou het het beste kunnen omschrijven als een crossbreed van P.T. en de hersenspinsels van iemand die iets te hard aan de thinner heeft gesnoven.  In Layers of Fear bestuur je in first-person een kunstenaar geplaagd door een rumoerig verleden, wiens meesterwerk maar niet wil geschieden. Terwijl je halfdronken naar je atelier strompelt passeer je menig kunstwerk, maar vooral dat blanco canvas op je ezel tart je verstand nogal. Het is aan jou om, al lopend door je kast van een huis, de nodige middelen en inspiratie op te doen om je Magnus Opus te volbrengen, een meesterwerk om je vrouw te eren.

Layers of Fear kan het beste bestempeld worden als een walking simulator die je blootstelt aan allerlei horrorclichés waarvan er minstens één zo hard op je zenuwen gaat werken dat je je afvraagt waarom je jezelf dit aandoet. Vanaf het moment dat je je eerste schreden in je huis zet, bekruipt je meteen het gevoel dat er serieus wat mis is, iets wat alleen maar geïntensiveerd wordt door de doodse stilte in het huis en het absurd aantal (soms bizarre) portretten dat de muren siert. Het letterlijke strompelen van je personage werkt ook niet bepaald geruststellend, iets wat enigszins te verminderen is door head bobbing uit te zetten in de opties. Het lijkt allemaal nog wel mee te vallen in het begin, maar zodra je de stofdoek van je blanco canvas trekt, je de trophy “It’s covered for a reason” krijgt en de gehele sfeer omslaat als het weer in Nederland, dan weet je dat het aan is. Een barrage aan fobieën wordt in enkele uren kunstig op je beeldscherm gekatapulteerd. Ontkomen is er niet aan. Het wordt tijd om de luiers uit de kast te halen.

Hoe stoer je ook bent, je hebt vast en zeker een angst. Daar is geen twijfel over mogelijk. De meeste horrorgames leunen vooral op de standaard trucjes om je te laten schrikken, voornamelijk jump scares, maar Bloober gaat met Layers of Fear een andere kant op. Layers of Fear kent namelijk een relatief laag jump scare-gehalte, maar is de kunst van het spelen met je hersenen aardig meester. Het huis waar je je in begeeft is namelijk leeg, alleen jij doolt rond zoekend naar inspiratie. Alles wat voorvalt speelt zich af tussen de oren. De kunstenaar in kwestie wordt letterlijk gek naarmate de game vordert, maar ondanks het feit dat je dit van meet af aan al weet, laat je je alsnog snel meezuigen in de achteruitgaande geestesgesteldheid van deze arme man. Intussen begint ook je eigen geestesgesteldheid behoorlijke klappen te krijgen, want niets wat je ziet is ook echt wat het is. Deuren verdwijnen spontaan achter je, de kamers waar je net uit kwam is ineens totaal anders, lekker rondjes blijven lopen en je letterlijk een volle broek schrikken als je besluit je eens een keer om te draaien, de hele reutemeteut weet je behoorlijk van je voetstuk te brengen. Tel daarbij op dat enkele bekende scare-factoren geheid de revue passeren en je moet je misschien gaan afvragen of je jezelf een hartwip wil besparen. Dus let op, wanneer één van de onderstaande dingen je haren overeind laten komen, en je dat ook nog eens leuk vindt,  dan zit je met Layers of Fear wel goed:

• poppen
• huilende babies
• freaky schilderijen
• ratten
• muziekdoosjes met cliché deuntjes
• ronddolende kinderen
• een geschifte vrouw
• trippy mindf#cks

Omdat alleen maar rondlopen al snel behoorlijk ergerlijk kan worden, bevat Layers of Fear ook enkele kleine, maar daardoor niet altijd gemakkelijke, puzzels. Soms zul je, om een benodigd item te bemachtigen, een cijferslot moeten openen, al staat vrijwel altijd de code ervan letterlijk op de muren gekalkt. Maar zo nu en dan vergt een puzzel oplossen meer werk, vooral meer kijkwerk. Nauwlettend om je heen kijken is dan ook eigenlijk het belangrijkste in de game, maar ook meteen datgene wat je na verloop van tijd eigenlijk liever niet meer doet.  Hoe meer je kijkt, hoe meer verontrustende taferelen zich ontvouwen. Nu is de catch vaak dat je wel moet, je hebt simpelweg geen keuze. En geloof me, je gaat dingen zien waarvan je je serieus afvraagt: WTF gebeurde hier zojuist?!

Maar, mocht je dit alles toch doorstaan dan zal je volharding uiteindelijk toch beloond worden met een steeds verder vorderend schilderij, al lijkt ook dat steeds duisterder te worden. Om ook dat meer kracht bij te zetten zul je zien dat je atelier ook steeds donkerder wordt. Waar je in het begin nog in een kleurrijke kamer stapt, sta je richting het einde in een macabere kamer waar zich niets anders bevindt dan waanzin. Het feit dat je voor je schilderij zes walgelijke bestanddelen moet zoeken maakt het er niet frisser op, maar wat die ingrediënten zijn mag je zelf uitvogelen.

Zoals ik eerder al zei is Layers of Fear er een voor de boeken, een gegarandeerde horrorklassieker in wording, al dient Bloober wel wat te fixen voor ze zich echt op de schouders mogen kloppen. Hoewel de game er fenomenaal uitziet en het team een geweldige game heeft weten te bouwen op de Unity-engine, valt het wel op dat Layers of Fear op de PlayStation 4 bijzonder vaak last heeft van frame drops en niets zo’n klein beetje ook. Vooral in de beginfase van de game, wanneer alles nog aardig verlicht is en dus ook de details wat meer uitgelicht worden, valt de frame rate zodanig omlaag dat het hinderlijk is om te spelen. Ook later in de game, wanneer de shit echt aan is en overal om je heen dingen door de kamer vliegen, zakt de frame rate ook in als een pudding. Dit is bijzonder jammer gezien de rest van de game wel netjes is uitgewerkt.

Want ja, verder doet Layers of Fear het verdomd goed. Het geluid en de soundtrack zijn ijzersterk, de special effects zijn vaak mind boggling en de sfeer is regelrecht creepy (zoals het hoort) en dat alles voor slechts twee tientjes. Ten slotte is ook het verhaal lekker vaag en freaky, om over het slot nog maar te zwijgen. Misschien komt het omdat ik niet alle brieven van de vrouw en tekeningen van het kind gevonden had, maar wat er nu exact heeft plaatsgevonden is nog een half raadsel. Ik weet alleen dat het goed fout is gegaan en dat ik als de wiedeweerga die credits wou zien. Ik heb mezelf voorgenomen nooit meer te beginnen aan deze game. Maar goed, dat zei ik ook over P.T. toen ik die voor het eerst speelde. En de tweede keer. En de derde…