De djinn vertelt over Three Thousand Years of Longing

Wees voorzichtig met wat je wenst

Die man met een koptelefoon op, turend op zijn iPad tijdens de voorfilmpjes in de bioscoop: dat ben ik. Trailers, affiches en reviews bekijk ik altijd pas nadat ik de film heb gezien. Het vereist een zekere discipline, maar het levert zoveel leuks op: daadwerkelijk verrassende plotwendingen, een ontknoping die alles wat voorafging een andere betekenis geeft, en soms betreedt je favoriete acteur of actrice ineens het witte doek. Ik heb met minimale voorkennis films als Memento, Fight Club, The Sixth Sense en Get Out gezien. Die ervaringen zijn onvervangbaar. Ook Three Thousand Years of Longing had een mooie verrassing voor me in petto.

De openingstitels rolden en daar stond het echt: a George Miller film. Mijn hart maakte een sprongetje en ik kroop nog wat dieper in het pluche van mijn bioscoopstoel. Ik ben geen fan van Millers kinderfilms (Happy Feet, Babe: Pig in the City), maar voor de complete Mad Max-quadrilogie mag je me ’s nachts wakker maken. The Road Warrior en Fury Road zijn mijns inziens de beste actiefilms van respectievelijk de 20^e en 21^e eeuw. En dat wil wat zeggen, want dat zijn toevallig ook net de eeuwen waarin Raiders of the Lost Ark, Terminator 2, The Dark Knight, The Raid en Apocalypto zijn uitgebracht.

Miller time

Zoals duidelijk blijkt binnen zijn oeuvre van slechts negen films, doet George Miller altijd precies wat hij zelf wil. De voormalig arts neemt zijn beslissingen als filmmaker volstrekt onafhankelijk, wat soms tot botsingen leidt met de filmstudio’s. Hij zou bijvoorbeeld de film Contact (1997) regisseren, maar werd door Warner Bros vervangen door Robert Zemeckis vanwege creatieve meningsverschillen. Miller werd afgekocht door hem de rechten van The Road Warrior en Mad Max Beyond Thunderdome te geven. Leuke beloning voor een taak die je niet hoeft uit te voeren.

Blijkbaar had Miller zeven jaar na Fury Road zin om zijn versie van de geest in de fles te laten zien. 

Verboden meer wensen te wensen

Dr. Alithea Binnie (Tilda Swinton) is docent in de narratologie; de wetenschap die verhalen en de vertelwijze daarvan bestudeert. Op de Grote Bazaar van Istanbul koopt ze een glazen kruikje, wat de gedwongen verblijfplaats blijkt te zijn van een machtige djinn (Idris Elba). De djinn, die natuurlijk in Alithea’s Turkse hotelkamer aan de fles ontsnapt, schenkt haar de gebruikelijke drie wensen. Als extra bonus krijgt de djinn zijn vrijheid voor altijd terug zodra Alithea haar derde wens uitspreekt. Een win-winsituatie. Toch?

Alithea, wiens naam ‘waarheid’ betekent, is echter huiverig om een wens te doen. Als narratoloog weet ze uit de door haar bestudeerde verhalen dat een wens die vervuld wordt zonder dat je er iets voor hoeft te doen altijd ten koste gaat van iets anders. De djinn kan daarover meepraten. Zijn eigen hartenwensen hebben hem in drieduizend jaar al verschillende keren in een fles doen belanden. Daarom vertelt hij Alithea een aantal verhalen die vol waarschuwingen zitten, maar die ook de lessen bevatten om te leren wensen waar haar hart echt naar verlangt.

Shahrazad Airlines

Mijn zoon heet Salomon. Films met een personage dat zijn naam draagt (of een variant daarvan) hebben bij mij een streepje voor. Bij Three Thousand Years of Longing kan ik twee vinkjes zetten, want in de verhalen van de djinn gaat het over koning Salomo en later ook nog over sultan Süleyman de Grote. De djinn vertelt over verlangen, verraad, vergeving en verlies. Allemaal tegen de kleurrijke achtergrond van het Midden-Oosten in verschillende historische periodes.

De magie van de djinn en de sprookjesachtige wereld zijn zo mooi vormgegeven als een midden-categorie budget van 60 miljoen dollar toestaat. Dat betekent dat het er soms prachtig uitziet en op andere momenten is de CGI wat gemankeerd. Op zich is dat niet echt storend want de decors en aankleding zijn erg weelderig en de personages zien er fantastisch uit. De camera staat ook altijd precies op de juiste plaats. Cameraman John Seale (The English Patient, Cold Mountain, Fury Road) kwam speciaal terug van zijn pensioen om deze film op te nemen.

Miller, die samen met zijn dochter Augusta Gore ook het script van Three Thousand Years of Longing schreef, laat al zijn fantasie los op de werelden waar de djinn in geleefd heeft en over vertelt. Miller geeft bijvoorbeeld op geheel eigen wijze gestalte aan een scène waarin koning Salomo op een organisch muziekinstrument indruk probeert te maken op de koningin van Sheba en haar hofhouding van magische wezens. De beelden en de muziek zijn prachtig. De subtiele soundtrack van onze eigen Tom Holkenborg (Junkie XL) bevestigt diens status als een van de toonaangevende componisten in Hollywood.

 Schouders

Tilda Swinton, die Alithea speelt, heeft de juiste, rationele uitstraling van een enigszins stoffige academicus. Hoewel Swintons onbewogen blik haar handelsmerk is, vind ik haar het leukst wanneer ze wat meer emotie laat zien: wanneer ze boos is op de djinn of juist blij wordt van zijn verhalen. Eigenlijk is Swinton beter geschikt voor een stevige bijrol (The White Witch, The Ancient One) dan om een hele film op haar schouders te dragen.

Gelukkig zijn daar de brede schouders van Idris Elba, die grote indruk maakt als de djinn. Van mij mogen ze hem zo over die handtastelijke Will Smith heen CGI-en als de geest in Aladdin (2019). Hij kan waarschijnlijk ook beter zingen. Elba’s diepe stem vertelt met veel emotie over de belevenissen van de djinn. Hij spreekt in de film net zo makkelijk Grieks en Turks als Engels met een Arabisch accent. Elba domineert veel van zijn scènes, maar kan ook naar de achtergrond treden als de film daar om vraagt.

Show, don’t tell!

De prachtige wereld van de  djinn en de mooie vertelstem van Elba leggen ook het grootste probleem van Three Thousand Years of Longing bloot. Wat we door het raam zien in deze vertelling is veel mooier en interessanter dan het interieur.  De gesprekken tussen Alithea en de djinn in de hotelkamer in Istanbul zijn vermakelijk en goed geacteerd, maar je zit toch steeds te wachten tot het verhaal in het verhaal weer verder gaat. 

De periode voordat Alithea de djinn bevrijdt (en later als ze weer terug is in Londen) wordt begeleid door een voice-over van Swinton. Vooral haar bezigheden in Istanbul, waar ze college geeft over het vinden van universele waarheid in verhalen, zijn een verkapte vorm van expositie en druisen eigenlijk in tegen een van de oudste adagiums voor filmmakers: show, don’t tell! Het is raar dat regisseur Miller hier zoveel tijd aan besteedt, vooral voor de man die zijn protagonist Max Rockatansky welgeteld 16 zinnen liet zeggen in The Road Warrior.

Het verschil tussen de enerverende, kleurrijke verhalenwereld van de djinn en het wat saaie en praterige leven van Alithea zorgt voor een film met twee gezichten. Het mooie gezicht van de djinn (People magazine’s “sexiest man alive” van 2018) en de fantasie van zijn sprookjeswereld maken Three Thousand Years of Longing echter zeker de moeite waard om in de bioscoop te gaan zien. Het is een echte, eigenzinnige George Miller film, waar veel tijd en liefde in is gestoken. 

Nu is het wachten op Furiosa (2024).